Yaygın kanser türlerinden biri olan meme kanseri, meme dokusunda bulunan hücrelerin kontrolsüz olarak çoğalması sonucu meydana gelen bir hastalıktır. Tümörle karakterize olan meme kanserinde, kanserli dokunun yayılarak diğer organlara sirayet etmesi söz konusudur. Erken tanı sayesinde meme kanserinin yayılmasının önüne geçilmesi mümkündür.
Doç. Dr. Fatih Levent Balcı Kimdir?
Tıp eğitimimi 1995-2002 yılları arasında İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp fakültesinde başlayan Doç. Dr. Fatih Levent Balcı, Nisan 2020’ de Genel Cerrahi Doçenti oldu. Bir süre Vital Fulya Plaza’da özel kliniğimde Meme/tiroit cerrahı olarak çalıştı. Eylül 2020’den itibaren tam zamanlı Staf Doçent Doktor olarak Memorial Şişli Hastanesi’nde Genel Cerrahi ABD Meme/Endokrin Kliniği’nde hastalarını karşılamaktadır.
Meme Kanseri Türleri Nelerdir?
Ana tür olarak ikiye ayrılan meme kanseri, yayılan veya yayılmayan türde olabilir. Yayılma göstermeyen meme kanserine noninvaziv, yayılma gösteren meme kanserine ise invaziv meme kanseri adı verilir. Bu türlerin alt türleri ise şöyledir:
Noninvaziv Meme Kanseri
Yayılma özelliği göstermeyen meme kanseri, 80’li yıllardan beri yüksek bir oranla artış göstermiştir. Noninvaziv meme kanserinin alt türleri şöyledir:
- Lobüler karsinoma in situ (LCIS): Meme biyopsisi sırasında fark edilen değişiklik türüdür. Bu türde büyüyen hücreler, lobül duvarlarına yayılmazlar.
- Duktal karsinoma in situ (DCIS): Süt kanallarındaki hücrelerin aşırı çoğalması sonucu meydana gelen türdür. Meme kanserinin ilk safhasıdır ve süt kanallarının dışına yayılmaz.
Invaziv Meme Kanseri
Bu kanser türü, ortaya çıktığı dokuları tahrip ettiği gibi, kanalların dışına yayılarak diğer dokulara da sirayet eder. En sık karşılaşılan kanser tipi olmakla beraber, yayılım gösterdiği invaziv formu ve yayılım göstermeyen in situ formu vardır.
Meme Kanseri Nedenleri Nelerdir?
İstatistiki olarak hayat boyunca her 8 kadından birinde görülen meme kanseri, pek çok nedenden ortaya çıkabilir. Diğer kanser türlerindeki nedenlerle ortak yönleri olduğu gibi, kendine has nedenleri de mevcuttur. Bu nedenleri şöyle sıralayabiliriz:
- Sigara, alkol ve uyuşturucu gibi zararlı alışkanlıklar,
- Sağlıksız beslenme, düzensiz uyku ve hareketsizlik,
- Bebek emzirmek,
- İleri yaşlarda çocuk sahibi olmak,
- Uzun süre hormon tedavisi görmek,
- İlaçların kötüye kullanımı.
Yukarıdaki durumlar, meme kanserine yakalanan pek çok hastanın öyküsünde yer almaktadır. Elbette genetik faktörler de meme kanseri oluşumunda oldukça etkilidir.
Meme Kanseri Risk Faktörleri Nelerdir?
Kanserin nedenleri olduğu gibi, bireyden bağımsız olarak risk faktörleri de mevcuttur. Meme kanseri risk faktörleri şunlardır:
- 40-70 arasında olmak,
- Daha önce meme kanseri öyküsüne sahip olmak,
- Hiç doğum yapmamış olmak,
- Doğum yaptıktan sonra bebeği emzirmemiş olmak,
Yukarıdaki risk faktörlerini taşıyan kadınlar, düzenli aralıklarla muayene olmalıdır.
Meme Kanseri Belirtileri Nelerdir?
Memenin içerisinde kontrolsüzce çoğalan hücreler, tümör oluştururlar. Tümör radyolojik incelemelerde fark edildiği gibi elle hissedilebilecek boyutta da olabilmektedir. Bu süreç, hastanın durumuna göre hız kazanabilir veya daha yavaş ilerleyebilir. Süreç içerisinde ise bazı belirtiler ortaya çıkar. Bu belirtiler ışığında meme kanserinin fark edilmesi mümkündür. Meme kanseri belirtileri başlıca şöyledir:
- Memeler arasında meydana gelen orantısızlık,
- Memede kızarıklık, kaşıntı veya çatlama,
- Memelerde meydana gelen olağan dışı büyüme,
- Memelerin başında meydana gelen ve pembe ile kırmızı arasında ton değiştiren akıntı,
- Meme cildindeki renk değişimi
- Koltuk altından memelere doğru hissedilen sertlik ve şişkinlik.
Yukarıdaki belirtilere ek olarak kanserli dokular diğer organlara yayılarak buralarda da belirtilere neden olabilir. Örneğin; kalça, akciğer, omurilik diskleri ve karaciğer tarafında da kanserli hücrelerin yarattığı etki hissedilebilir.
Meme Kanseri Evreleri Nelerdir?
Kanserli hücreler kontrol dışına çıkmaya başlamasından itibaren meme kanseri evreleri gözlemlenir. Bu evreler, kanserin özelliğine ve yayılma potansiyeline göre farklılık gösterir. Meme kanseri evreleri şunlardır:
- Evre 0: Bu ilk evrede, meme kanserine neden olan hücreler istila etme potansiyeline sahip değildir. Aynı zamanda yalnızca meme içerisinde bulunurlar. Bu evrede, dışarıdan fark edilebilecek bir somut bulgu yoktur.
- Evre I: Kanserli hücreler bu evrede de meme bölgesi ile sınırlıdır. Ancak bu evre ile yayılım potansiyeli kazanırlar.
- Evre IIA: Kanserli hücreler, meme dışına yayılırlar. Tümör boyutu 2 cm’ye ulaşabilmektedir.
- Evre IIB: Bu evrede kanserli hücrelerin oluşturduğu tümör 2cm boyutundan büyüktür. Elle fark edilebilir düzeye ulaşsa da, koltuk altına sirayet etmemiştir.
- Evre IIIA: Bu evrede tümör gözlemlenmeyebilir. Buna ek olarak, tümörün gözlemlendiği durumlar için tümör 2-5cm arası veya 5cm’den büyük olabilir. 5cm’den büyük olduğu durumlarda lenf bezlerine yayılması muhtemeldir.
- Evre IIIB: Kanserli hücrelerin oluşturduğu tümör her boyuta sahip olabilir. Tümör göğüs kafesi yakınlarındaki lenf bezlerine sıçramış olabilir.
- Evre IIIC: Bu evrede tümör göğüs kafesine yakın bir bölge ile sınırlı ise opore edilebilir. Eğer kanserli hücreler köprücük kemiği üzerindeki lenf bezlerine kadar yayılım göstermiş ise operasyonla alınabilecek düzeyde değildir.
- Evre IV: Bu ileri evrede kanserli hücreler diğer organlara sirayet etmiştir. Bu nedenle karaciğer, akciğer veya beyin gibi organlara etki eder.
Meme Kanseri Nasıl Fark Edilir?
Kanserin fark edilmesi, evrelere göre farklılık gösterebilmektedir. Hastalar kanseri genel olarak kendi başlarına fark ederler. Özellikle 1cm üzerindeki tümörler, elle fark edilebilecek kadar büyüktür. Bu nedenle ayna karşısında her iki memenin rengi ve boyutu kontrol edilebilir. Aynı zamanda koltuk altlarını ve memeleri elle kontrol ederek bir şişkinlik veya sertlik var mı kontrol edilmelidir.
Hastaların kendilerini muayene etmelerine ek olarak, doktor muayenesi sırasında da meme kanseri fark edilebilir. Özellikle de elle kontrolde hissedilemeyecek kanserli hücreler, mamografi ile fark edilebilmektedir.
Meme Kanserinde Erken Tanı Nasıl Olur?
Kanserli hücrelerin çoğalmaya başlamasından itibaren meme kanseri teşhis edilebilir. Ancak pek çok durumda meme kanseri çeşitli evrelere kadar kendini hissettirmeyebilir. Şikayeti olmayan hastalar, bu durumu fark edemezler ve kanser ilerlemeye devam edebilir. Bu nedenle meme kanserinde erken tanı çok önemlidir. Erken tanı sayesinde meme kanserinin seyrine müdahale edilebilir. Erken tanı şansını yakalamak için 20-40 yaş aralığındaki her kadının mutlaka 3 yılda bir defa doktor muayenesi olması gerekir.
40 yaşından sonra, meme kanserine yakalanma riski artış göstermektedir. Bu nedenle 40 ile 65 yaş aralığındaki her kadın, yılda bir defa meme muayenesinden geçmelidir. Şikayet olmasa dahi mutlaka yaş aralığına göre belirli periyotlarda muayene olunmalıdır.